2021 yılı Beyin sağlığımız için neler getirdi? 2022 yılından ne bekliyoruz?
Pandemi gölgesinde geçen bir yılı acısıyla tatlısıyla tamamlamak üzereyiz. Bu yazıda size 2021 yılında alanım olan beyin sağlığı konusunda yaşanan bazı gelişmeleri paylaşacağım. Öncelikle COVID-19 enfeksiyonu, aşılar, varyantlar ve beraberinde yaşanan nörolojik komplikasyonları anlamaya çalıştık. Başlangıçta bir solunum yolu enfeksiyonu olarak düşünülen koronavirüs (COVID-19) enfeksiyonunun en sık rastlanan 5 belirtisinden biri başağrısı oldu. En önemli uzun dönem sorunları ise beyin ve sinir uçlarına ait sorunlar oldu. Bu noktada özellikle alında yerleşik, şiddetli, zonklayıcı ve ağrı kesiciye zor yanıt veren şiddetli başağrılarını mutlaka belirtmek gerek. Bu ağrılar özellikle enfeksiyondan aylar sonra bile devam edebiliyor ve tedavi gerektirebiliyor. Öte yandan enfeksiyona oranla elbette çok daha düşük oranda olmakla birlikte aşılardan sonra da başağrısı görülebiliyor. Enfeksiyonun aksine bu başağrıları daha çok şakaklarda yerleşen, sıkıştırıcı tarzda ağrılar ve ağrı kesici yanıtları da çok daha iyi durumda. Beyinde COVID-19 enfeksiyonu sorasında yaşanan maksadını aşmış iltihap yanıtına bağlı olarak bilinç bulanıklıkları, unutkanlık, algı bozuklukları, uyku bozuklukları, sinir ucu iltihaplanması gibi sorunlar çok daha seyrek oranda yaşandı. Neyse ki hızlı düzelen bu nörolojik komplikasyonlar büyük bir sekel bırakmadan iyileşiyor. 2022 de herkesin aşılandığı, tekrar aşılarının eksiksiz yapılarak toplumsal bağışıklamanın tamamlandığı, COVID-19 un uzun dönem komplikasyonlarını daha iyi anlayıp baş ettiğimiz bir yıl geçirelim diliyorum.
2021’de migren hastaları için 2 yıldır beklediğimiz “migren aşısı” olarak bilinen CGRP Monoklonal Antikor tedavisine yönelik ilaçların ülkemizde ruhsat aldığı bir yıl oldu. Bu sayede sık migren atağı yaşayan, bilinen migren önleyici ilaçlar, enjeksiyonlar ve hatta botulinum toksin-A uygulaması ile ağrıları rahatlamamış hastalarımız için önemli bir seçenek ortaya çıktı. Şimdi olması gereken ilaca ruhsat veren kurumun, koşulları net olarak belirleyip bu tedaviyi sosyal güvenlik şemsiyesi altına alması. Zira bir hastalığın öldürmüyor ya da görünen bir sakatlığa yol açmıyor olması, tedavisini sosyal güvenlik kapsamında karşılamayacağımız anlamına gelmemeli. Bizler 2021 de Türkiye Migren Rapor’nu yayınladık. Gösterdik ki ülkemizde migren hastaları çok büyük bir mağduriyet yaşıyorlar ve sosyal güvenlik kurumu aslında rasyonel tedavilere ödeyeceği paranın çok daha fazlasını başağrısı sırasında acillere gelip defalarca film çektiren, tahlil yaptıran ve faydası olmayan enjeksiyonlar uygulanan bu 16 milyon insana zaten ödüyor. Pandemi döneminde sağlık kurumlarının fazladan meşgul edilmesi ve alınan ekstra riskler de cabası oluyor. 2022’de toplumun migren başta olmak üzere ağrılı tablolar konusunda daha çok bilgilendireceğimiz, insanların rasyonel olmayan tedavi aldatmacaları veya uygulamalarıyla zaman, umut ve maddi imkanlarının harcanmayacağı, yeni tedavilerle migrenlerini günlük aktiviteleri bozulmadan kendi yaşam alanlarında iyileştirip hayatlarına devam edebilecekleri bir yıl olsun diliyorum ve inanıyorum.
Son olarak 2021 Alzheimer konusunda oldukça canlı bir gündemle geçti. Önce 20 yıldan sonra ilk kez bir Alzheimer ilacı (Adecanumab) 7 Haziran’da FDA (Amerikan İlaç Dairesi) tarafından şartlı onay aldı. Ancak akabinde yaşanan gelişmeler bu onaya gölge düşürdü ve nitekim Aralık ayının ilk haftasında Avrupa İlaç Dairesi bu ilaca ait başvuruyu red ederek “gidin dersinize daha iyi çalışıp gelin” dedi bir noktada. Öte yandan Kasım ayı ortasında bir başka molekül (Donanemubap) araştırmasının 3.safhasına başarıyla geçti ve yöntemsel olarak ta üstünlükler içeren yeni bir pencereyi açtı bilim insanlarının önüne. Bir başka açıdan ise kandan erken Alzheimer teşhisi, göz muayenesinden erken teşhis gibi parlak bilgiler yoğun bir gündem oluşturdu. Biz Alzheimer Eğitim Kampımızın 12.sini bir kısmı yüz yüze, bir kısmı dijital ortamda yaptık. 11.Alzheimer Eğitim kampımızı da Ocak ayında yapabildiğimiz için bir yılda iki kamp yaparak tarihe geçtik. Bu kamplarda 10 binden fazla kişiye dokunduk. Gençleri büyüklerimizle buluşturduk. “Gençlerle Genç Yaş al” projemizde binlerce eve girdik, canlandırdık ve
bağ kurduk. Pek çok eğitim etkinliği, paylaşım ve üretim yaptık. Çok önemli kayıplarımız oldu. Acılarımızı da paylaşarak dindirmeye çalıştık. 2022’de özellikle evinde yaş alan büyüklerimize ve evinde demans hastası bakan hasta yakınlarına odaklanacağız. Bu alanda çalışan herkesle ve her kurumla iş birliği yapmak istiyoruz. Gönül pençelerimizi açtık, üreterek mutlu olmaya devam edeceğiz.
Yaratılan her şeye sevgiyle dokunan, akıl ve bilimin önderliğinden ayrılmadığımız, pandemi gölgesinden çıkıp sağlıkla, sevdiğimiz, sevildiğimiz, ürettiğimiz, üleştiğimiz ve iyilikleri çoğalttığımız bir yıl olsun diliyoru
