AKTİF YAŞAM YAPAY ZEKAYA KARŞI, ALZHEİMER FELAKETİNİ HANGİSİ DURDURACAK?
Yaşantımız değişiyor istemesek te. Her nerede olursak, ne iş yapıyor olsak ve kimlerle muhatap olursak olalım kabul ediyoruz ki yaşam hızla değişiyor. Akıllı telefonlar ve yapay zekâ uygulamaları gibi pek çok şey var yaşamımızı kolaylaştıran. Öyle ki pek çoğumuz akıllı telefon veya bilgisayarlar, hele de internet olmasa nasıl yaşarız düşünemiyoruz bile. Bir karikatür görmüştüm. Bir genç arkadaşıyla konuşuyor. Diyor ki "Geçenlerde internet kesildi. Bizimkilerle oturup sohbet ettik. Fena insanlar değillermiş!” Pek çok evdeki durum bundan dahi beter halde gördüğüm kadarıyla.
Ama sanmayın ki bu sadece gençlerin sorunu. Kesinlikle değil. Tanıdığım orta ve orta yaş üstü büyüklerimizin büyük bir kısmı ellerindeki akıllı telefonlara yapışık yaşıyor neredeyse. Sosyal medyadan dünyayı kurtarırken kendi aralarında iki kelime edemez hale geldiler. Uygulamadan beğendikleri hobileri denemeye cesaret eden çok azı var. Öte yandan herkes biraz da pazarlanan sağlık kaygısı nedeniyle yaşlanmadan ve hasta olmadan yaş alma peşinde bazen yan yollarda kayboluyor. Alzheimer haftasına girerken sıkça sorulan “Doktor Hanım Alzheimer olmamak için ne yapmalıyım?” sorusunun cevabını vereyim dilim döndüğünce;
Öncelikle genetik kodunuzda varsa bir gün mutlaka Alzheimer olacaksınız. Bunu değiştiremezsiniz en azından bugünkü teknolojiyle bu mümkün değil. Ama onunla karşılaşma yaşınızı onlarca yıl öne çekmek ya da ötelemek sizin elinizde. Bunu nasıl yapacaksınız?
- Çocukluktan itibaren her şeyi merak edip öğrenmeye çalışacaksınız. Bir şeyi mükemmel yapmaya değil, olabildiğince çok şeyi elinizden geldiği kadarıyla kendiniz için yapıp mutlu olmaya çalışacaksınız.
- İşitme veya görmeye dair bir sorununuz varsa tespit ettiğiniz anda düzeltmek için ne gerekiyorsa yapacaksınız.
- Egzersiz beyninizde zararlı proteinlerin birikmesini önleyen en önemli koruma kalkanınız. En az haftada 150 dakika aerobik egzersiz yapacaksınız. Bu işi yaparken de size uyan ve keyif veren şeklini tercih edeceksiniz ki egzersizin katkısı stresle yok olmasın. Doktorunuza önceden bilgi vererek bir mahsuru var mı öğreneceksiniz.
- Sigara veya tütün ürünleri içmeyeceksiniz. İçiyorsanız en kısa sürede bırakmak için ne gerekiyorsa yapacaksınız.
- Kilo almayacaksınız. Özellikle de orta yaşta göbek yapmayacaksınız.
- Tansiyonunuz veya şekeriniz varsa ne yapıp edip yolunda gitmesini sağlayacaksınız.
- Uyku sorununuz varsa mutlaka gereğini yapıp düzelteceksiniz ki beyniniz “leptin” başta olmak üzere gece çalışan zararlı toksin temizleme hormonlarının hizmetlerinden ziyadesiyle yararlansın.
- Ağız hijyeninize özen göstereceksiniz. Sorun varsa hemen düzelttireceksiniz.
- Bir doktor belirli bir süre için vermedikçe kendi kararınızla alerji ilacı, mide koruyucu gibi ilaçlar almayacaksınız.
- Vitaminler eksikse doktor kontrolünde yerine koyacaksınız ama kendi kafanızdan veya doktor dışı bir kişi tavsiye etti diye gereksiz vitamin kullanmayacaksınız.
- Depresyon veya kaygı bozukluğunuz varsa ve bu durum 3 aydan daha uzun sürede tarafınızdan düzeltilememişse daha fazla debelenmeden profesyonel yardım alacaksınız. İnanın bunu yaptığınızda maddi-manevi kaybınız “ben kendim hallederim, aklım başımda” diyerek kaybedeceklerinizin yanında hiç kalır.
- Alkolün vücuttaki mikropları öldürdüğü veya damarları açtığı gibi bilimsel karşılığı olmayan şehir efsanelerine itibar etmeyeceksiniz. Alkol alımı konusunda çok dikkatli olacaksınız.
- Kesinlikle yalnız kalmayacaksınız. Belirli bir amaç için insanlarla bir araya geleceğiniz fırsatlara açık olacaksınız. İnsanları tenkit etmek ve mükemmel ortamı aramak yerine her insanın içindeki faydalı yönleri yakalamaya ve bir şeyler paylaşmaya özen göstereceksiniz.
- Size kür diye vaat edilen hiçbir gıda sizi tek başına Alzheimer den korumaz. Ancak yukarıdaki tüm kurallara uyan kişilerde Akdeniz diyeti gibi zeytinyağlı, işlenmemiş sebze-meyve, bakliyat ve beyaz et ağırlıklı beslenmenin yararı gösterilmiştir.
Baktığınızda formül çok ta zor değil ve mucize aslında içinizde. Ve dünyada bu işe kafa yoran gençler neredeyse her maddeye ait onlarca ve hatta yüzlerce uygulama yaratmışlar. Size su içmeyi hatırlatan mı istersiniz? Adımınızı sayanı mı? Kaç kişiyi gördüğünüzü mü?
Açıkçası çokta önemli değil. Yani arkadaşlarınızla yan yana mı çay içiyorsunuz yoksa dijital ortamda sohbet edip herkes çayını kendi evinde mi içiyor hiç fark etmez. Yeter ki birlikte bir şeyler paylaşın. Güzel anılar çıksın ortaya. Hatta üretin ve ürettiklerinizi paylaşın ihtiyacı olanlarla. İşte o zaman genetik kodunuz size oyun oynasa da Alzheimer gerçeği ile en uzak gelecekte karşılaşacaksınız. Karşılaştığınızda da ektiğiniz sağlıklı yaşam ve sosyal destek tohumları yeşererek size en güvenli koruma kalkanı olacaklar. Elbette tıbbın tüm imkanlarını seferber edip biz hekimler de yanınızda olacağız.
Daha fazlasını merak ediyorsanız Mersin Alzheimer Derneği hesaplarından bizi takip edin hem bilgimiz hem de geniş ailemizle yanınızda olacağız.
