Anıların Işığında Mersin Gerçeği(2)*
Yurtdışında bir arkadaşım Paris’te ünlü bir ressamın tarihi bir şatoda sergisini izlemek için arabasıyla yola çıktı, iki gün sonra izleyemeden döndü. 2,5 km araba sırası varmış, sergiyi gezmesi mümkün olamamış. Ben de İstanbul’da Sabancı Müzesi’nde saatlerce kuyrukta beklemiştim.
Taşınmaz kültür varlıklarının dekoru önünde, içinde düzenlenen, yerel ve evrensel sanatı sunan festivallerin, bienallerin, uluslararası buluşmaların, fuarların, defilelerin, yarışmaların sayıları hızla artmakta ve sunan ülkelere uluslar arasında kişilik, saygınlık ve zenginlik sağlamaktadır.
Mersin’in büyük kazancı olan, farkı olan sanatsever, gönüllü çalışan arkadaşlara söylemimiz: etkinliklerini, kapalı salonlar yanında, antik kentlere, meydanlara, kıyılara, doğa harikalarına, köylere, taşınmaz kültür varlıklarına de taşımalarıdır.
Saraydan Kız Kaçırma operasının İstanbul Topkapı Sarayında oynanması, temsili izlemek için, eserin bestecisi Avusturyalı Wofgang Amadeus Mozartın memleketinden birçok sanatseverin İstanbul’a gelmesine yol açmıştır.
İki bin yıllık Antalya/Aspendos tiyatrosunda her yıl düzenlenen Opera Festivali’nde izleyicilerin büyük çoğunluğunu yabancı gezginler oluşturmaktadır.
Venedik Bienali, sanatı, yaratıcılığı, farklılığı, geleneği, günceli, özgünlüğü, bütünüyle taşınmaz kültür varlığı olan Venedik’te birleştiriyor.
Geçmiş uygarlıklardan, zamanlardan günümüze kalan kültür mirası binlerce yıl topraklarımızda yaşamış kültürlerindir. Onlar yabancıların değil, bu topraklarda yaşamış hemşerilerimizin eserleridir. Geçmiş uygarlıklardan günümüze kalan kültür mirası, artık toprağımızın, dolayısıyla bizim zenginliğimizdir.
Ülkemizde 30.000 e yakın taşınmaz kültür varlığı, Göbekli tepe ile 13.000 yıla dayanan yerleşik insan geçmişi vardır. Bölgemizde kurulu, içinde yaşadığımız Modern Mersin’in eski evleri de taşınmaz kültür varlıklarıdır ve sayısı çok az kalmıştır. Mimar Gaudi’nin çizdiği ve inşa edilen yapıtları, Barselona’yı; dünyanın en çok gezilen kültür varlıklarından yapmıştır. Gugenheim müzesi çaresiz ve gelirsiz kalmış Bilbao kentini meşhur ve zengin etmiştir Kardeş şehir Neustadt Başkanı Dr. Weiler, Başkan Macit Özkan’a savaşta bombalanan şehrinin fotoğraflarını gösterdi, ardından tüm şehri aslına uygun olarak, fotoğraflardan yararlanarak yeniden ayağa kaldırdıklarını söyledi. Neden yepyeni tasarımlar değil, eskinin canlandırılması, çünkü…..
Osmanlı Ordusu Viyana’ya ilerlerken, şarap içip sızan bir yeniçeri, Osmanlı ordusu yoluna devam edince ve yeniçeri ayıkınca, yeniçeri gizlenerek kurtulmak istemiş, fark edilince, öldürülmemiş, yakalandığı evde ömrünün sonuna kadar hizmetkar olmuştur. Bu Köy bugün yeniçerinin resimleriyle donatılmış ve Purbachlı Türk köyü olarak, insanları çeken taşınmaz bir kültür varlığı olarak meşhur ve zengin olmuştur.
Taşınmaz kültür varlığının tarihi eser olması gerekmez. Hundertwasser evi buna bir örnektir. Hundertwasser ünlü bir ressamdı, Viyana Belediyesi , onun arzusu üzerine onun çizdiği, çok farklı projeyi inşa etmiştir. Bu bina meşhur bir taşınmaz kültür varlığı olmuştur ve dünyadan çok meraklı insanı görmeye çekmektedir. İçinde, ailelerin yaşadığı bir müze gibidir. Bir ülkeden örnek verirsek:
· Fransa’da 8.000, Almanya’da 6.000, Türkiye’de 451 müze vardır.
· Almanya 1.150 köy evini onarma kararı almıştır.
· Almanya’ da yılda 12.000 civarında festival ve halk şenliği düzenlenmektedir.
· Bu etkinliklerde taşınmaz kültür varlıkları öne çıkarılmaktadır
· Tarihi eserlerin onarımı ve onlarda sanat, festival ve şenliklerin düzenlenmesi baş başa gitmektedir.
· 2000-2007 yılları arasında kendisini ziyaret eden kültür gezginlerinin sayısını “Almanya sanat ve kültür ülkesi” sloganıyla %30 arttırmıştır.
· Almanya merkezi hükümeti 1950 2022 yılları arasında taşınmaz kültür varlıklarının onarımına 400 milyon Euro harcamıştır.
· eyaletler, sivil topluluklar, kültür varlığı sahipleri, şirketler bakım ve onarım için ciddi harcamalar yapmaktadır.
· 6000 müze içinde tek başına 650.000 izleyici çekebilen ” Documenta, çağdaş sanatlar sergisi” gibi etkinlikler düzenleyen birçok müze mevcuttur, ,
· 360 sahne, 130 sürekli orkestra ve 12.000 festival ve halk şenlikleri içinde Almanya kendi taşınmaz kültür varlıklarını dünyaya sunmakta ve para kazanmaktadır.
· Kültür turizminden Almanya’nın elde ettiği yıllık gelir 2019 yılında 106,4 milyar Euro’ya yükselmiştir.
· 2 milyon civarında insana yeni iş yaratılmıştır.
Şehrimizde birçok kişi, kurum, topluluk, başta Mimarlar Odası olmak üzere kültür mirasımızın korunması konusunda yazılar yazarak etkinlikler düzenleyerek, kamuoyunun dikkatini çekmek duyarlılığını yükseltmek için, kültür mirasımızın korunması, onarılması için müteşekkir olduğumuz çalışmalar yapmıştır. Bu konuda birçok kurumdan, hepsi adına bir kurumu hatırlatmak isterim. İçel Sanat Kulübü, 33 yıldır aksatmadan düzenlediği doğa ve kültür gezileriyle, restore ettiği üç eski Mersin Eviyle, yayınladığı kitap ve 230
-6-
sayıya ulaşmış dergisiyle; düzenlediği arkeoloji günleriyle, bazı sit alanlarda yazışarak inşaatı engellemesiyle, tarihi Gülnar Oteli’nin restore edilmesine öncülük ederek takdir edilecek birçok çalışma yapmıştır ve yapmaktadır.
Mülkiyetindeki taşınmaz kültür varlıklarını restore ederek kurtaran, şehrimize güzellik ve değer katan kişi, aile ve kurumlara teşekkür ediyorum.
İzninizle, ailelerimiz olarak Mersin Merkez Bankası arkasındaki Tütüncüzade konağını bir yıldır restore etme çalışmamızı, komşularımıza, Mersinliler’e iyi bir örnek olması dileğiyle dile getirmek istiyorum.
1905 yılında mimar Mr Ligor tarafından Rum İskitoğlu Ailesi için inşa edilen, 1924 yılında zorunlu nüfus değişiminde (mübadele) ailemize, Girit’teki mallarına karşılık verilen, Tütüncüzade Konağı Kültür Bakanlığı desteği, Anıtlar Kurulu gözetimi, Arkeo Kültür Hizmetleri şirketi ve Mimar Mehmet Işık Pekcan ve ekibi tarafından mimar Hakan Dalaman kontrolünde aslına uygun olarak ailelerimiz imkanlarıyla restore edilmektedir. Altı ay sonra eski bir eseri kentimize kazandırmış olmanın memnuniyeti içinde Sizi Tütüncüzade Konağı’nı tanıma sohbetlerinde yine birlikte olmak isteriz..
Bugünkü değerli toplantıyı düzenleyen Mersin Mozaik Grubuna ve üstün bilgi ve donanımlarıyla bizi zenginleştiren konuşmacı değerli mimarlarımıza teşekkürlerimi, saygılarımı sunuyor, siz ilgili katılımcılara duyarlılığınız için teşekkür ediyor, geleceğin güzel ve mutlu Mersin günlerinde beraber olmayı ve birlikte güzellikler üretmeyi hayal ediyorum.
(*) H. Fazıl Tütüner’in 09.10.2022 tarihli “Mersin’in Taşınmaz Kültür Varlıkları Ve Geleceği” Konulu Panel Sunumundan.
